سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: ایران در رتبه چهارم رشد علمی در بین ۲۰ کشور برتر تولید علم دنیا در سال ۲۰۱۴ میلادی قرار گرفته است.

وایمکس نیوز - محمدجواد دهقانی با اعلام این خبر افزود: هر چند کمیت تولید علم تنها یکی از شاخص های رشد و توسعه علمی است و اسناد بالادستی از جمله سند سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری و نقشه جامع علمی کشور بر شاخص های دیگری مانند مرجعیت، دیپلماسی و اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی نیز تکیه دارند. 

وی افزود: اما در طی سالیان گذشته نشر نتایج پژوهش در معتبرترین مجلات بین المللی به عنوان مهمترین معیار برای سنجش رشد و توسعه علمی بیش از اندازه مورد تاکید قرار گرفته است.  نه فقط بکارگیری این شاخص به تنهایی، بلکه شیوه رتبه بندی کشور بر حسب کمیت تولید علم روشی است که نیاز به اصلاح دارد.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اظهار داشت: بررسی اطلاعات موجود در پایگاه استنادی اسکوپوس تا تاریخ 9 دی ماه 1394 ( انتهای سال 2015 میلادی ) نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران رتبه 16 کمیت تولید علم جهان در سال 2015 را کسب کرده است.

وی خاطرنشان کرد: البته بدلیل آنکه حتی بعد از گذشت چندین ماه از پایان یک سال میلادی، اطلاعات کمیت تولید علم کشورها همچنان در پایگاه های استنادی تکمیل می شوند، بهترین روش برای اعلام رتبه قابل اتکای کمیت تولید علم چندین ماه پس از پایان سال مورد نظر است. جمهوری اسلامی ایران در سال 2014 میلادی نیز در جایگاه 16 کمیت تولید علم جهان قرار داشت.

دهقانی گفت: در سال 2013 میلادی ایران رتبه 18 کمیت تولید علم دنیا را کسب کرده بود. در این سال سوئیس رتبه 17 را در اختیار داشت، اما اختلاف ایران و سوئیس تنها در 40 مدرک بود، بعبارت دیگر اگر پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران 41 پژوهش دیگر را در سطح بین المللی منتشر کرده بودند، آنگاه رتبه 17 از آن ایران می شد.

وی یادآور شد: این رقم فقط شامل 0.1 درصد از کل تولید علم جمهوری اسلامی ایران است. در اینجا یک سوال اساسی وجود دارد، آیا اصولا این شیوه رتبه بندی که در کشور رایج شده، صحیح است؟

سرپرست ISC تصریح کرد: میزان تولید علم دنیا پدیده ثابتی نبوده و مرتبا در حال افزایش است، با این حال از سال 2012 میلادی از سرعت رشد آن دائما کاسته شده است. بنابراین هر چند میزان کمیت تولید علم دنیا از 2012 تا 2014 میلادی افزایش یافته، اما روند رشد آن نسبت به سال های قبل از آن کاهش داشته است.

وی اضافه کرد: در سال 2012 میلادی دنیا نسبت به سال 2011 میلادی حدود 100 هزار مدرک بیشتر تولید کرد. این افزایش برای سال های 2013 میلادی به 2012 به حدود 92 هزار مدرک رسید. تعداد مدارک در سال 2014 میلادی نسبت به سال 2013 میلادی تنها حدود بیست و یک هزار مدرک افزایش یافت.

دهقانی گفت: تولید علم سال 2015 میلادی هنوز کامل نشده و نسبت به سال 2014 میلادی حدود 500 هزار مدرک اختلاف دارد.

وی افزود: تولید علم دنیا در سال 2014 نسبت به سال 2013 میلادی به میزان 0.8 درصد رشد داشته است. این در حالی است که دنیا در سال 2013 میلادی تنها حدود 3.5 درصد بیش از سال 2012 میلادی علم تولید کرد.

سرپرست ISC تاکید کرد: همین وضعیت برای نسبت سال 2012 به 2011 میلادی نیز وجود دارد که میزان رشد حدود 4 درصد بود. بنابراین روند رشد تولید علم در سطح بین المللی هر چند رشد داشته است، اما میزان رشد کاهش یافته است.  

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) گفت: بررسی میزان رشد کمیت تولید علم 20 کشوری که بیشترین میزان کمیت تولید علم دنیا در سال های 2013 میلادی و 2014 میلادی را تولید کرده اند نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران در سال 2014 میلادی به نسبت سال 2013 میلادی چهارمین کشور از لحاظ رشد علمی در دنیا بوده است.

وی گفت: ایران حدود 4.4 درصد رشد علمی داشته است. سه کشور قبل از ایران کشورهای روسیه، هند و چین هستند که به ترتیب حدود 14.05 درصد 10.26 درصد و 6.85 درصد رشد علمی داشته اند. در همین دوره زمانی 12 کشور از  برترین تولید کنندگان کمیت علم دنیا از جمله آمریکا، انگلیس، فرانسه، هلند و ژاپن دارای رشد منفی بوده اند.

دهقانی خاطرنشان کرد: در سال 2014 میلادی تاکنون تعداد مدارک منتشر شده یا همان کمیت تولید علم ایران در پایگاه استنادی اسکوپوس به 42993 مدرک رسیده است. این رقم در سال 2013 میلادی تعداد 41184 مدرک و در سال 2012 میلادی تعداد 40385 مدرک بود.

وی گفت: جمهوری اسلامی ایران در سال 2005 میلادی تنها 8180 مدرک در سطح بین المللی منتشر کرده بود که مقایسه این رقم با وضعیت حاضر نشان می دهد که در ده سال گذشته تولید علم کشور بیش از پنج برابر افزایش یافته است.   

سرپرست ISC افزود: بر اساس آمار موجود تا پایان سال 2015 میلادی کشور هلند با تعداد  46027 مدرک در جایگاه پانزدهم کمیت تولید علم دنیا و جمهوری اسلامی ایران با 36430 مدرک  (با اختلاف 9597 مدرک) در جایگاه شانزدهم قرار دارد.  همچنین کشور هلند در سال 2014 میلادی تعداد 11061 مدرک بیشتر از جمهوری اسلامی ایران تولید کرده است.

دهقانی گفت: مترادف دانستن کمیت تولید علم با رشد و توسعه علمی به یک گفتمان غالب در سطح ملی بدل شده و هم اکنون نیاز به تغییر آن کاملا مشهود است. کسب مرجعیت بین المللی در علم و فناوری با تکیه صرف بر کمیت تولید علم حاصل نمی شود.

وی یادآور شد: گام نهادن در جهت ارتقای سطح کیفی پژوهش ها، گسترش تعاملات علمی بین المللی و تبدیل علم به ثروت و قدرت ابعاد دیگری هستند که باید در دستور کار سیاستگذاران علم و فناوری کشور قرار گیرند تا علم کشور همچنان شتابان و به صورت همه جانبه مسیر رشد و اعتلای خود را طی کند.

منبع : مهر